Αυξίβιε ιερέ, Σόλων Ιεράρχα, και Κυπρίων άστρον λαμπρόν

ΑΓΙΟΣ ΑΥΞΙΒΙΟΣ: Α’ ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΣΟΛΩΝ

Τα λόγια του Κυρίου "ος δ' αν ποίηση και διδάξει, ούτος μέγας κληθήσεται εν τη Βασιλεία των ουρανών" βρίσκουν πέρα για πέρα την εφαρμογή τους στο πρόσωπο του αγίου Αυξιβίου, που είναι ο πρώτος επίσκοπος της Σολέας της Κύπρου.

Ο όσιος αυτός Πατήρ "και εποίησε και εδίδαξε".

Δίκαια λοιπόν, θεωρείται μέγας.

Ο ιερός και φλογερός αυτός εργάτης της Εκκλησίας του Χριστού καταγόταν από τη Ρώμη κι έζησε στα χρόνια των Αποστόλων. Οι γονείς του ήσαν πλούσιοι, αλλά ειδωλολάτρες. Είχαν δύο παιδιά, Τον Αυξίβιο κι έναν άλλο, τον Θεμισταγόρα, που ήταν πιο μικρός.

Ο Αυξίβιος είχε ωραίο κι επιβλητικό παράστημα αγαπούσε δε πολύ τα γράμματα. Όταν μεγάλωσε κι ήρθε ο καιρός να μορφωθεί, οι γονείς του τον παρέδωσαν σε σοφούς δασκάλους, κοντά στους οποίους ο νέος διδάχτηκε όλη τη σοφία και τη γνώση του καιρού του. Την ίδια περίοδο ο φιλομαθής νέος είχε γνωριστεί και με χριστιανούς, κι άρχισε κι από αυτούς να μαθαίνει τα της νέας θρησκείας.

Οι γονείς που έβλεπαν στο μεταξύ το παιδί τους να μεγαλώνει και να φτάνει στην κατάλληλη ηλικία για αποκατάσταση, άρχισαν να του μιλούν για γάμο και να τον εκβιάζουν να νυμφευτεί. Μα ο καλός και μεγαλεπήβολος νέος που διψούσε για άλλη ζωή, ζωή ανώτερη, τους παράτησε κι έφυγε κρυφά από τη Ρώμη μ' ένα καράβι, που ταξίδευε στην Κύπρο. Κάποιο πρωινό το καράβι έφτασε κι αγκυροβόλησε στον Λιμνίτη, ένα λιμάνι που βρίσκεται στη βόρεια ακτή της νήσου κι απέχει τέσσερα περίπου μίλια από την πόλη των Σόλων. Την πόλη αυτή, όπως είναι γνωστό, έκτισε ο βασιλιάς της Αίπειας Φιλόκυπρος, το πρώτο τέταρτο του έκτου αιώνος π.Χ. προς τιμή του μεγάλου νομοθέτου των Αθηνών, του Σόλωνα, που επισκέφθηκε τότε την Κύπρο. Στην πόλη αυτή η Πρόνοια του Θεού κανόνισε, ώστε ο Αυξίβιος να συναντηθεί με τον απόστολο Μάρκο και να γίνει μαθητής του. Ο νεαρός απόστολος ήταν μόνος του, γιατί ο σύντροφος του, κι αρχηγός της ιεραποστολικής ομάδας, Κύπριος απόστολος Βαρνάβας είχε υποστεί στο μεταξύ τον μαρτυρικό θάνατο στη Σαλαμίνα. Τον είχαν λιθοβολήσει ένα βράδυ οι Ιουδαίοι.

Κοντά στον ευαγγελιστή Μάρκο ο νεαρός προσήλυτος Αυξίβιος συμπλήρωσε τις γνώσεις του για τη νέα πίστη, δέχτηκε το βάπτισμα και χειροτονήθηκε επίσκοπος. Από τη στιγμή αυτή στην ψυχή του ένας πόθος φλογερός και ιερός είχε ανάψει δυνατά. Ο πόθος να μεταδώσει τον θησαυρό που βρήκε και σε άλλους. Να βοηθήσει κι άλλους να γνωρίσουν τον Χριστό και να μοιραστούν μαζί του την ανεκλάλητη χαρά του.

Στον πόθο του όμως αυτό τον ιερό και άγιο παρουσιαζόταν εμπόδιο τρανό κι ανυπέρβλητο μια υπόδειξη-εντολή, που του έκαμε ο δάσκαλος του, ο απόστολος Μάρκος:

- Προσπάθησε, του είχε πει, να επιβληθείς στους γύρω σου πρώτα με το παράδειγμα σου και τα έργα σου κι ύστερα με τα λόγια και τη διδασκαλία σου.

Την υπόδειξη αυτή ο άγιος μας την σεβάστηκε και την τήρησε πιστά. Είχε μάθει πώς η υπακοή είναι μεγάλη αρετή για τον χριστιανό. Γι' αυτό και δεν θέλησε να την αγνοήσει. Αφού αποχαιρέτησε τον ευαγγελιστή και πνευματικό πατέρα κι οδηγό του Μάρκο, που αναχώρησε για την Αίγυπτο, ο νεοφώτιστος μαθητής έφυγε κι αυτός από τον Λιμνίτη, κι ήρθε στους Σόλους. Εκεί κοντά στον μεγάλο και καλλιμάρμαρο ναό της πόλης που ήταν αφιερωμένος στον πατέρα "των θεών και των ανθρώπων", τον Δία, συνάντησε ο άγιος μας τον ειδωλολάτρη ιερέα, που μόλις τον είδε κι αντιλήφθηκε πως ήταν ξένος, τον κάλεσε για να τον φιλοξενήσει.

Στο σπίτι του ιερέα ο μακάριος Αυξίβιος έμεινε αρκετό καιρό χωρίς να μιλήσει ποτέ σε κανένα για τη χριστιανική του ιδιότητα.

Κάποια μέρα που ο ειδωλολάτρης ιερέας επέστρεψε από τον ναό, ο Αυξίβιος αποφάσισε να διακόψει τη σιωπή.

- Γιατί λατρεύετε και προσκυνάτε σαν θεούς τις πέτρες και τα μάρμαρα, του είπε; Οφθαλμούς έχουσι, μα δεν βλέπουσι. Ώτα έχουσι, μα δεν ακούουσι ούτε κι αντιλαμβάνονται τις προσευχές τις οποίες κάμνετε, και τις θυσίες που τους προσφέρετε. Ο Θεός των χριστιανών, όπως έχω ακούσει, είναι ο αληθινός Θεός. Αυτός έχει δημιουργήσει όλο τον κόσμο με μόνο τον λόγο του. Αυτός δημιούργησε και το ανθρώπινο γένος από ένα ζευγάρι. Ο Θεός δημιούργησε τον άνθρωπο για να 'ναι ευτυχισμένος. Για την ευτυχία του, τον έβαλε σ' ένα θαυμάσιο κήπο, τον Παράδεισο μέσα στον οποίο ο άνθρωπος με λίγη δουλειά θα μπορούσε να βρίσκει, ότι του χρειαζόταν για την ευτυχία του. Για να 'ναι όμορφη η ζωή του και να 'χει νόημα, του έδωσε και μια εντολή, ένα νόμο. Του είπε να τρώγει από τους καρπούς όλων των δένδρων του Παραδείσου. Να μην τρώγει μόνο από τους καρπούς ενός δένδρου, που το ονόμασε "δένδρον της γνώσεως του καλού και του κάκου". Με την υπακοή τους οι πρώτοι άνθρωποι στην εντολή αυτή του Θεού, θα μπορούσαν να τελειοποιηθούν στην αρετή και να ομοιάσουν με τον Δημιουργό τους. Να γίνουν άγιοι, Όπως Άγιος είναι κι Αυτός. Δυστυχώς οι πρωτόπλαστοι, έτσι λέμε τους πρώτους ανθρώπους, δεν τήρησαν την εντολή του Θεού για πολύ καιρό.

Την παράβηκαν. Παράκουσαν. Και με την παρακοή τους έχασαν τον Παράδεισο.

Μόνο αυτό; Κάτι περισσότερο. Μπήκε και το κακό στον κόσμο με αποτέλεσμα ο βασιλιάς της δημιουργίας, ο άνθρωπος να γίνει σαν τα άλογα ζώα. Να κάμει σκοπό του το φαγητό και το ποτό και την ικανοποίηση των πόθων και των ορμών του. Κι όταν δεν έβρισκε τα μέσα, τότε δεν είχε παρά να κλέβει, να αδικεί, να σκοτώνει. Να σκοτώνει κι αυτούς τους δικούς του. Να σκοτώνει τ' αδέλφια του, τον σύντροφο του, τα παιδιά του.

Από το κατάντημα αυτό ο καλός Θεός θέλησε να σώσει στις ημέρες μας τα πλάσματα του. Αυτός, για τον οποίο μας μίλησαν οι μεγάλοι σοφοί μας, ήρθε. Ο υιός του Θεού έγινε άνθρωπος κι ήρθε. Γεννήθηκε σαν άνθρωπος, μεγάλωσε σαν κι εμάς, δίδαξε, πέθανε, αναστήθηκε, αναλήφθηκε στον Ουρανό και θα ξανάρθει να μας κρίνει. Να τιμωρήσει το κακό και να βραβεύσει το καλό...

Τα απλά τούτα λόγια του αγίου συγκίνησαν τον καλοκάγαθο ειδωλολάτρη ιερέα, που όχι μόνο έπαψε σε λίγο να θυσιάζει στους ψεύτικους κι ανύπαρκτους θεούς, τα είδωλα, αλλά κι άρχισε να ζητά να μάθει περισσότερα για τον Θεό των χριστιανών. Κι ο ιεραπόστολος συνέχισε να τον διδάσκει. Η κατήχηση κράτησε κάμποσες μέρες. Το αποτέλεσμα υπήρξε θριαμβευτικό. Ένα βράδυ ο κατηχούμενος ασπάστηκε την καινούργια πίστη και βαπτίστηκε στο όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος. Στο πρόσωπο του η χριστιανική Εκκλησία βρήκε ακόμη ένα ζηλωτή εργάτη, ένα εργάτη με κύρος και παλμό.

Λίγες μέρες μετά το περιστατικό τούτο, ο άγιος μας δέχθηκε στους Σόλους την επίσκεψη του ιερού Ηρακλειδίου, επισκόπου της Ταμασού. Αφορμή για την επίσκεψη έδωκε τούτο το γεγονός.

Ο απόστολος Μάρκος μετά την αναχώρηση του από την Κύπρο, πήγε στην Αλεξάνδρεια. Απ' εκεί, αφού ίδρυσε την πρώτη Εκκλησία στην πολυάνθρωπο εκείνη πόλη, έφυγε για να βρει τον απόστολο Παύλο. Η ευγενική ψυχή του νεαρού αποστόλου ένιωθε την ανάγκη να συναντήσει τον πολύπειρο απόστολο και να συζητήσει μαζί του μερικά προβλήματα του χριστιανικού έργου. Με τη χάρη του Θεού η συνάντηση πραγματοποιήθηκε γρήγορα. Κι οι δύο απόστολοι αφού αντήλλαξαν ασπασμό χριστιανικής αγάπης, άρχισαν με μεγάλο ενδιαφέρον να συνομιλούν για την Κύπρο. Κατά τη συνομιλία ο Μάρκος αποκάλυψε στο φλογερό απόστολο το μαρτυρικό τέλος του φίλου του αποστόλου Βαρνάβα και του φανέρωσε πώς στην Κύπρο δεν ήταν άλλος απόστολος για να συνεχίσει το έργο τους. Ο θείος Παύλος, σαν άκουσε τη δυσκολία, έσπευσε αμέσως να στείλει στο πολύπαθο νησί τους συνεργάτες του Επαφρά και Τυχικό και μερικούς άλλους. Τους έστειλε στον Ηρακλείδιο με επιστολή στην οποία του έγραφε, να εγκαταστήσει τον μεν Επαφρά επίσκοπο στην Πάφο, τον Τυχικό στη Νεάπολη, δηλαδή τη Λεμεσό και τον Αυξίβιο στους Σόλους χωρίς όμως να τον χειροτονήσει. Κι ο λόγος; Γιατί ο Αυξίβιος ήταν χειροτονημένος από τον απόστολο Μάρκο.

Ο άγιος Ηρακλείδιος μόλις πήρε την επιστολή, φρόντισε να κάμει ό,τι του έγραφε ο μακάριος Παύλος και πήγε να συναντήσει τον Αυξίβιο. Η συνάντηση υπήρξε συγκινητική. Οι ιεροί άνδρες "ησπάσθησαν αλλήλους φιλήματι αγίω" κι άρχισαν με αγάπη και κατανόηση να συζητούν. Ο Ηρακλείδιος με την ευκαιρία αυτή, αφού άκουσε τον Αυξίβιο, τον συμβούλεψε να φανερώσει πια την ιδιότητα του και ν' αρχίσει να εργάζεται με ζήλο για την πνευματική αναγέννηση των συμπολιτών του.

Το κήρυγμα του Αυξιβίου προβαλλόμενο έντονα κι απ' την άγια ζωή του και τα πολλά θαύματα με τα οποία τον χαρίτωσε ο Κύριος, έφερε καταπληκτικά αποτελέσματα. Συνεχώς το μικρό ποίμνιο του Χριστού πλήθαινε-πλήθαινε και γινόταν λαός πολύς. Τα διάφορα σπίτια στα οποία μαζευόντουσαν ως τότε οι χριστιανοί, για να εκτελούν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα, μίκραιναν και δεν τους χωρούσαν. Μία ανάγκη πρόβαλε απαιτητική: Η δημιουργία ενός ειδικού χώρου για τις συναθροίσεις των πιστών. Το κτίσιμο μιας εκκλησίας.

Ένα πρωινό μετά τη συνηθισμένη συγκέντρωση ο θείος Ηρακλείδιος παράλαβε τον άγιο Αυξίβιο κι αφού ανέπεμψε μαζί του θερμή προσευχή, χάραξε σε κάποιο τόπο τον χώρο εκκλησίας, του έδωκε τις τελευταίες συμβουλές και τον αποχαιρέτησε.

Ο ιερός Ηρακλείδιος αναχώρησε με τη συνοδεία του για την πατρίδα του. Κι ο μακάριος Αυξίβιος ρίχτηκε με όλη τη δύναμη της ψυχής του στο έργο που έλαβε. Και να! Με τη βοήθεια του Θεού, σε λίγο χρόνο, μια όμορφη εκκλησία υψώθηκε στην πόλη των Σόλων. Μέσα σ' αύτη με προθυμία κι ενθουσιασμό μαζευόντουσαν οι πιστοί κι οι προσήλυτοι τις ορισμένες μέρες για ν' ακούσουν τα ρήματα της αιωνίου ζωής.

Μια βραδιά εκεί που ο άγιος Αυξίβιος δίδασκε πρόσεξε μέσα στο πλήθος μια γνωστή του αγαπημένη μορφή. Ήταν ο αδελφός του Θεμισταγόρας που είχε έλθει από τη Ρώμη με τη σύζυγο του, την ενάρετη Τιμώ, για να τον βρει. Η συνάντηση των αδελφών ύστερα από τόσο καιρό υπήρξε πολύ-πολύ συγκινητική. Ο Αυξίβιος κράτησε κοντά του το αγαπητό ζευγάρι. Το κατήχησε με ιδιαίτερη χαρά στη χριστιανική πίστη και κάποια βραδιά προχώρησε στη βάπτιση του. Μετά χειροτόνησε τον Θεμισταγόρα πρεσβύτερο της Εκκλησίας των Σόλων και τη γυναίκα του διακόνισσα γιατί ύστερα από το βάπτισμα οι δύο σύζυγοι έζησαν πια σαν αδελφοί.

Η συστηματική εργασία του αγίου Αυξιβίου που συνοδευόταν από μια πολύ προσεκτική κι ενάρετη ζωή, μαζί με τα πολλά του θαύματα έγινε αφορμή, η πρώτη εκκλησία που κτίστηκε, να είναι σε λίγο χρόνο πολύ μικρή για να εξυπηρετήσει τα πλήθη των πιστών της ιστορικής πόλεως. Με τη βοήθεια όλων των χριστιανών μια νέα προσπάθεια αναλήφθηκε. Και τη μικρή εκκλησία πολύ γοργά αντικατέστησε μια καινούργια πολύ πιο μεγάλη κι ωραία.

Αλήθεια! Τι δεν κάνει η ομόνοια, ο ζήλος των πιστών κι η αγία ζωή;

Ανθρώπους με φλογερό ζήλο κι αγία ζωή χρειάζεται κι η εποχή μας, για ν' αλλάξει και να ορθοποδήσει. Μα τους ανθρώπους με την ενάρετη κι αγία ζωή μόνο ένας μπορεί να τους δημιουργήσει: Ο Χριστός.

Κοντά στον νεοποιό Χριστό καλείται να τρέξει και να σταθεί ο καθένας που θέλει και ποθεί αληθινά να γίνει ο καινούργιος και πραγματικά κοινωνικός άνθρωπος.

Τα ιερά Μυστήρια της Εκκλησίας μας που συνέστησε ο Κύριος και προπαντός τα αγιαστικά Μυστήρια που λέγονται Μετάνοια κι Εξομολόγηση και Θεία Ευχαριστία είναι δύο μέσα μοναδικά για να πραγματώσει ο άνθρωπος, ο κάθε άνθρωπος εκείνο που έλεγαν oι πρόγονοι και πατέρες μας: "Ως χαρίεν εστ' άνθρωπος, όταν άνθρωπος η". Δηλαδή τι όμορφο πράγμα είναι ο άνθρωπος, όταν είναι άνθρωπος. Τότε, αυτών των ανθρώπων το παράδειγμα αποτελεί το ζωντανότερο κήρυγμα, κήρυγμα πολύ πιο εύγλωττο κι από τα ωραιότερα λόγια. Τέτοιο ήταν το κήρυγμα του μεγάλου αγίου μας, του ιερού Αυξιβίου. Κέρδισε την εμπιστοσύνη των συμπολιτών του με την άγια ζωή του. Πενήντα ολόκληρα χρόνια έζησε σαν αρχιερέας διδάσκοντας και νουθετώντας το ποίμνιο του.

Πριν κλείσει τα μάτια όρισε σαν διάδοχο κι αντικαταστάτη του στον επισκοπικό θρόνο των Σόλων τον μαθητή και συνεργάτη του Αυξίβιο.

Αυτός τον κατήχησε και τον βάπτισε και του έδωκε και τ' όνομα του. Μετά αφού αποχαιρέτησε με δάκρυα στοργής κι αγάπης κλήρο και λαό παρέδωκε το πνεύμα.

Οι χριστιανοί πένθησαν τον πνευματικό τους πατέρα και τον κήδεψαν με πολύ σεβασμό κι επιμέλεια.

Ο τάφος του αγίου έγινε "ιατρείον νοσημάτων άμισθον και θλιβομένων ψυχών παραμύθιον".

Χιλιάδες πιστοί από όλη τη νήσο προσέρχονται κάθε χρόνο μ' ευλάβεια στη χάρη του για να ζητήσουν με δάκρυα τη μεσιτεία και τη βοήθεια του. Αληθινά! Θαυμαστός ο Θεός εν τοις Αγίοις αυτού!.

Απολυτίκιο 

Ήχος α'. Της ερήμου πολίτης.

Αποστόλων την χάριν ως του Πνεύματος όργανον, διά Μάρκου του θείου, θησαυρίσας, Αυξίβιε, εδείχθης Ιεράρχης ευκλεής, και πρόεδρος των Σόλων και ποιμήν δια τούτό σου την μνήμην την ιεράν τιμώμεν ανακράζοντες· δόξα τω δεδωκότι σοι ισχύν, δόξα τω σε στεφανώσαντι, δόξα τω ενεργούντι διά σου, πάσιν ιάματα.

Μεγαλυνάριο

Ήχος πλ. δ'

Χαίροις, ώ Αυξίβιε ιερέ, Σόλων Ιεράρχα, και Κυπρίων άστρον λαμπρόν χαίροις ο παρέχων, εκάστω τας αιτήσεις, και άφεσιν πταισμάτων ημίν αιτούμενος.

Πηγή: Πηγή ζωής

 

Απολυτίκιον

Ήχος α’. Της ερήμου πολίτης

Τον Θεόν παιδιόθεν αγαπήσας, Αυξίβιε, ειδωλολατρίας την πλάνην ευτελές ώσπερ ράκος απέβαλες· και φεύγων εφημέρων χαρμονήν ουράνιον απήλαυσας τρυφήν, εν αυλαίς ταις του Κυρίου διακονών τον δι’ ημάς πτωχεύσαντα. Σεμνύνονται, μάκαρ, επί σοι Ρωμαίων άστυ άμα Κύπρος τε κώμη δ’ Αστρομερίτου, ως πολιούχόν σε έχουσα.

Κοντάκιον

Ήχος β’. Προστασία των Χριστιανών.

Ιεράρχα Χριστού, Αστραίων παραμύθιον, των Σόλων ποιμήν και Ρώμης ακροθίνιον, μη εάσης ημάς φρικταίς βολαίς του πονηρού, αλλά πρόστηθι ως αρωγός εις την κραταίωσιν ημών των πιστώς προσιόντων σοι. Φώτισον σαις ευχαίς σου και κράτυνον διδαχαίς σου, ίνα την τρίβον προς Θεόν επιμελώς αεί βαδίζωμεν.

Πηγή: Αρχιμ. Λεοντίου Χατζηκώστα, Κανών Παρακλητικός προς τον θαυματουργόν ιεράρχην Αυξίβιον, πρώτον επίσκοπον Σόλων, Αστρομερίτης Κύπρου: 1971, σ. 49 και 54.

Υ/γ.

(1)  Η μνήμη του Αγίου Αυξιβίου, πρώτου επισκόπου Σόλων, συνεορτάζεται μαζί με τον Άγιο Ηρακλείδιο πρώτο επίσκοπο Ταμασού στις 17 Σεπτεμβρίου. Εορτάζεται επίσης ξεχωριστά στις 17 Φεβρουαρίου.

(2) Ο μοναδικός ναός στην Κύπρο που είναι αφιερωμένος στον Άγιο Αυξίβιο βρίσκεται στον Αστρομερίτη, ένα χωριό της μητροπολικής περιφέρειας Μόρφου, και ανάγεται στα τέλη του 19^ου αιώνα (1875). Η αφιερωματική εικόνα του αγίου Αυξιβίου είναι έργο του 17ου αιώνα. Το εικονοστάσι του ναού πλαισιώνεται κατ’ εξοχήν με εικόνες του 20ού αιώνα, αλλά στον ναό φυλάσσονται αρκετές του 19^ου αιώνα, καθώς και προγενέστερες (17^ου αι.).

Οι διάφορες παραδόσεις του τόπου, καθώς και ο παλαιός βίος του αγίου, συγκεράζουν γεγονότα που πρέπει να αποδοθούν μάλλον σε 4 διαφορετικούς αγίους με το όνομα Αυξίβιος (ή Ευξίφιος): (α) τον πρώτο επίσκοπο Σόλων, (β) τον διάδοχό του, (γ) ένα άγιο που έζησε μάλλον περί τον 5^ο αιώνα και (δ) ένα άγιο εκ των Αλαμάνων ασκητών που ήρθαν στην Κύπρο από τη Μικρά Ασία (9^ο αι.). Πιθανόν ένας από τους δύο τελευταίους αγίους να είναι και αυτός που ασκήτευσε στον «σπήλιο (=σπήλαιο) του αγίου», την ύπαρξη του οποίου πλησίον του ναού θυμούνται οι γεροντότεροι κάτοικοι του χωριού.