Μας τιμωρεί ο Θεός;

Μερικές φορές οι πνευματικοί φεύγουν από το εξομολογητήριο με μια βαθιά αίσθηση λύπης. Η λύπη τους οφείλεται συχνά στη συνειδητοποίηση ότι έχουμε επιτρέψει στους πιστούς μας να αποκτήσουν και να ζουν με εικόνες του Θεού που είναι οικτρά παραμορφωμένες, εικόνες που πολύ λίγη σχέση έχουν με Εκείνον που αποκαλύπτει τον εαυτό Του στη Γραφή και στη λατρεία της Εκκλησίας. (...)

Πολλοί Χριστιανοί, τόσο στην Ανατολή όσο και στη Δύση, πάσχουν από μια εικόνα του Θεού που παραπέμπει στην περίοδο της μεσαιωνικής σχολαστικής θεολογίας. Τον αντιλαμβάνονται -και Τον τρέμουν- ως εκδικητικό κριτή που, θυμωμένος από την αμαρτωλότητά μας, απαιτεί από μας κάποια μορφή εξευμενισμού: μια πληρωμή που θα διασκεδάσει τη θεία οργή. (...) Είναι πεπεισμένοι ότι για να σωθούν από την αιώνια καταδίκη, πρέπει να εξιλεωθούν προσωπικά για τις αμαρτίες τους μέσα από κάποιο έργο που θα προσφέρουν οι ίδιοι: ίσως πρέπει να συσσωρεύσουν πολλές καλές πράξεις, ώστε να ισοφαρίσουν τα λάθη τους στη ζυγαριά της Θείας Δικαιοσύνης ή να σηκώσουν κάποιο προσωπικό σταυρό για να εξαγνιστούν από την ενοχή και να ελευθερωθούν από τη συνέπεια της αμαρτίας, που είναι ο θάνατος. (...)

Αντιδρώντας στο παραπάνω σκεπτικό, άλλοι υιοθετούν τη θρησκεία της εποχής μας που θέλει "να νιώθουμε καλά", και η οποία απορρίπτει κάθε έννοια αμαρτίας και αποβάλλει ως αλλόκοτη και άσχετη κάθε απειλή θείας δίκης ή τιμωρίας. (...)

Όπως συμβαίνει τόσο συχνά όταν τα πράγματα πολώνονται, η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση. Πολλοί Ορθόδοξοι -και ασφαλώς και πολλοί άλλοι Χριστιανοί- αναγνωρίζουν και τιμούν την υπόσχεση του ευαγγελίου για απόλυτη άφεση των αμαρτιών που εξομολογηθήκαμε εν μετανοία. Γνωρίζουν από τις Γραφές, τη Θεία Λατρεία και την προσωπική εμπειρία ότι εμείς δεν μπορούμε να σώσουμε τους εαυτούς μας και ότι αυτό το πραγματοποίησε ο προαιώνιος Υιός και Λόγος του Πατρός με τη σταυρική Του θυσία και την Ανάστασή Του (...) Ωστόσο, κρυφά μέσα τους -συνειδητά ή όχι- φιλοξενούν την έννοια ότι η όποια προσωπική τους ταλαιπωρία -σωματική, συναισθηματική ή πνευματική- είναι αποτέλεσμα της ανάγκης του Θεού για δίκαιη ανταπόδοση. Θεωρούν ότι η άφεση εξαρτάται από τη δική τους μετάνοια, η οποία αναπόφευκτα θα περιλαμβάνει κάποια "εξιλέωση" εκλαμβανόμενη ως μια μορφή τιμωρίας. Πρέπει όμως να πούμε ότι στον βαθμό που η εξιλέωση εκλαμβάνεται ως μέσο με το οποίο θα ελευθερωθούμε από τις συνέπειες της αμαρτίας και όχι ως ένα παιδαγωγικό εργαλείο που θα μας βοηθήσει στην αναζήτηση της αγιότητας, τότε έχουμε παρανοήσει τον ίδιο τον πυρήνα του ευαγγελίου και βρισκόμαστε έξω από τα όρια της Ορθοδοξίας.

Η λέξη μετάνοια στην ουσία σημαίνει στροφή, αλλαγή κατεύθυνσης ή προσανατολισμού. Από τη στιγμή που αυτός ο αναπροσανατολισμός ξεκινά, μπαίνουμε στο μονοπάτι που συχνά σφραγίζεται από αγώνα κάποτε δε και από πόνο. (...) Όπως και κάθε "επιτίμιο" που μπορεί να βάλει ένας πνευματικός πατέρας, είναι μια κλήση και μια ενθάρρυνση προς την αληθινή μετάνοια, προς εκείνη την καινούργια πορεία που μας οδηγεί μέσα από τους αγώνες και τους πειρασμούς της ζωής για να μας σπρώξει τελικά στην ανοιχτή αγκαλιά του Θεού της άπειρης φιλανθρωπίας και του ελέους.

Μπορούμε λοιπόν να απαντήσουμε στο αρχικό μας ερώτημα με ένα απλό "όχι". Όχι, ο Θεός δεν μας τιμωρεί. Μέσα από κάθε γεγονός και κάθε εμπειρία μάς οδηγεί, μας σωφρονίζει, μας εξαγνίζει και μας δυναμώνει, με μόνη Του έγνοια να μας συμπεριλάβει για μία αιωνιότητα μέσα στην πληρότητα της αγάπης Του.

Η τελευταία κουβέντα ανήκει στον Ευαγγελίστη Ιωάννη, τον αγαπημένο Μαθητή, που ίσως γνώριζε τον Ιησού καλύτερα από κάθε άλλο απόστολο.Ενώπιον της φοβερής ημέρας της Κρίσεως, δηλώνει ότι πρέπει να "έχωμεν παρρησίαν" όχι στα έργα μας ή σε ό,τι ως εξιλέωση μπορεί να υποφέραμε, αλλά στην αγάπη του Θεού: "ο φόβος ουκ έστιν εν τη αγάπη, αλλ' η τελεία αγάπη έξω βάλλει τον φόβον. Ότι ο φόβος κόλασιν έχει...". Ο δρόμος για τη Βασιλεία των Ουρανών δεν περνάει μέσα από την τιμωρία, μέσα από τον πόνο που επιβάλλει ένας θυμωμένος Θεός, του οποίου η δικαιοσύνη υπερβαίνει το έλεος. Περνά μέσα από την αγάπη: την άπειρη, αυτοπροσφερόμενη αγάπη την οποία ο Θεός έχει για μας και στην οποία εμείς απαντούμε με την αδιάλειπτη μετάνοιά μας και με την αγάπη μας προς Αυτόν και προς τους αδελφούς μας.

π. Ιωάννης Μπρεκ, Στα χέρια του Θεού: Κείμενα πίστης και ελπίδας,
εκδ. Εν πλω, σ. 125-130.