Η αλήθεια της ελευθερίας στην αλήθεια της αγάπης

Ο ΓΑΜΟΣ, ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ (Β' ΜΕΡΟΣ)

Αν ο γάμος είναι το μυστήριο της αγάπης, τότε δεν μπορεί παρά να έχει μαρτυρικό και σταυρώσιμο χαρακτήρα. Η αυθεντική αγάπη είναι σταυρός, γι’ αυτό και στο γάμο «εκφράζεται με τη μορφή του τέλειου δώρου, σύμφωνα με το πρότυπο της θυσίας του Χριστού» (Εφ. ε' 25-32). Ο Θεός, η αληθινή αγάπη και συνεπώς ο μόνος διδάσκαλος και μάρτυρας της αγάπης, μόνο μια τέτοια αγάπη χαρίζει και ευλογεί, αυξάνει και τελειώνει και φανερώνει σαν το μυστήριο της ζωής και της κοινωνίας. Σ’ αυτήν και μ’ αυτήν ο γάμος γνωρίζεται σαν αληθινό μυστήριο. Το μυστήριο δεν αρνείται την ανθρώπινη πραγματικότητα του γάμου αλλά την ολοκληρώνει. Ο χριστιανικός γάμος είναι ουσιαστικά μια συνάντηση δύο ερωτευμένων ανθρώπων, μια ανθρώπινη αγάπη που μπορεί να μεταμορφωθεί από τη μυστηριακή χάρη του Αγίου Πνεύματος σ’ ένα αιώνιο δεσμό, αδιάλυτο ακόμη κι από το θάνατο. Η μυστηριακή χάρη έρχεται να αυξήσει και να τελειώσει, να δυναμώσει και να αγιάζει την αγάπη των συζύγων και συμβίων, εκείνων που αμοιβαία αλληλοανακαλύπτονται και αλληλοσυμπληρώνονται. Το βασικό αίτημα της ιερής Ακολουθίας του εκκλησιαστικού μυστηρίου του γάμου είναι η πραγματοποίηση της ενότητας και της κοινωνίας των νυμφευομένων στο πλήρωμα της τέλειας και χαριτωμένης αγάπης. Ο Θεός ευλογεί και τελειώνει την αγαθή διάθεση και την ελεύθερη απόφαση του ανθρώπου να επιχειρήσει τα αδύνατα για τις δυνάμεις του και τα υπέρλογα για τη λογική του. Αυτή είναι η άμετρη δυνατότητα της αγάπης που είναι θεία δωρεά και όχι ανθρώπινο εφεύρημα, για να μπορεί τότε να αμφιταλαντεύεται στην αστάθεια και την ασυνέπεια των ανθρώπινων γνωμών, να διαστρέφεται στην υποκατάσταση ή αντικατάστασή της από το σεξ και τον έρωτα, να καταπνίγεται στους σαρκικούς, λογικούς, ηθικούς και κοσμικούς περιορισμούς. Μόνο η αγάπη «η τον Θεόν αίτιον έχουσα, ως πηγή εστί βρύουσα και ουδέποτε τα ρεύματα αυτής ανακόπτεται και ανελλιπής η ύλη αυτής» (Ισάακ ο Σύρος).

Εδώ θεμελιώνεται το γεγονός του εκκλησιαστικού μυστηρίου του γάμου, ενσωματωμένου στο ευχαριστιακό μυστήριο, όπου βέβαια δεν κυριαρχεί η τελετή, αλλά απαιτείται η ποιότητα των νυμφευομένων, που εκφράζεται στην ανόθευτη αγάπη, στην «πίστιν δι’ αγάπης ενεργουμένην» (Γαλ. 5,6). Ο γάμος δεν μπορεί να είναι μια απλή συναίνεση, συμφωνία ή συμβόλαιο, που προσδιορίζεται από εξωτερικές-νομικές αρχές, αλλά μυστήριο απελεύθερο από κάθε ηθικιστική υποκρισία και κοινωνική ματαιοδοξία και τελειωμένο στο πλήρωμα της χριστιανικής αγάπης, της αγάπης του Θεού, που προσδίνει όλη τη μοναδικότητά του. Η αγάπη είναι η μοναδική δυνατότητα υπάρξεως του ανθρώπου και τελειώσεώς του μέσα στη χάρη. Η αμαρτία δεν είναι παρά η απόρριψη αυτής της δυνατότητας υπάρξεως και τελειώσεως, η απόλυτη αδυναμία και κατάλυση της αγάπης. Η Εκκλησία και τα μυστήριά της ενσαρκώνουν και πάλι αυτή τη δυνατότητα, το μυστήριο της χριστιανικής και ενεργού αγάπης, σαν αδιάκοπη άσκηση της ελευθερίας του ανθρώπου μέσα στη χάρη του Πνεύματος. Πόσο πραγματικός είναι ο λόγος πως η αληθινή και ζωντανή αγάπη είναι «ένας σοφός δάσκαλος, μα πρέπει να ξέρει κανείς να την αποκτήσει, γιατί αποκτιέται δύσκολα, αγοράζεται ακριβά, με πολύχρονη εργασία, γιατί δεν έχει αξία να αγαπήσεις για μια στιγμή, μα να αγαπάς πάντα. Τυχαία μπορεί κι ο καθένας να αγαπήσει, ακόμη κι ο μοχθηρός». Εδώ καταλαβαίνουμε πόσο το εκκλησιαστικό μυστήριο, η μυστηριακή χάρη του Πνεύματος ευλογεί, καταξιώνει και τελειώνει την αγάπη των συζύγων σε αγάπη θυσιαστική, μοναδική και αιώνια. Ο γάμος τελειώνεται στο εκκλησιαστικό μυστήριο, γιατί εδώ νικάται η πτώση, η αδυναμία και το αδιέξοδο του ανθρώπου.

Αυτή λοιπόν είναι η μεγάλη δωρεά του εκκλησιαστικού μυστηρίου του γάμου: Μας χαρίζει εκείνο που ο άνθρωπος, παρά τα πλούσια αισθήματα και τους φλογερούς έρωτές του, δεν μπορεί να κατορθώσει. δηλαδή την «καθ’ υπερβολήν οδόν» της αγάπης που πρώτος άνοιξε και ακολούθησε ο Χριστός, με όλη την ένσαρκη οικονομία Του. Μας χαρίζει τη χάρη της τελειώσεως της ελευθερίας ή του έρωτά μας, στην ελεύθερη αγάπη ή στον πόθο του πλησίον, του άνδρα ή της γυναίκας μας. Μας δίνει τη δυνατότητα να εκφράσουμε την αλήθεια της ελευθερίας στην αλήθεια της αγάπης, που είναι η πιο βαθιά δίψα της αλήθειας του είναι και που έχει «διδάσκαλον την Αγίαν Τριάδα». Ο γάμος έρχεται να θεραπεύσει με τρόπο απόλυτα συγκεκριμένο την πληγή που άνοιξε η πτώση στη σάρκα του κόσμου, δηλαδή την άρνηση της κοινωνίας της αγάπης. «Το ξύλο της ζωής είναι η αγάπη του Θεού από την οποία ξέπεσε ο Αδάμ κι έχασε για πάντα τη χαρά» (Ισαάκ ο Σύρος). [...]

Ο γάμος είναι το μυστήριο της αγάπης του άνδρα και της γυναίκας που καμιά ανθρώπινη αντιξοότητα δεν μπορεί να καταστρέψει. Στο συγκεκριμένο πρόσωπο του άντρα ή της γυναίκας μου συναντώ τον πραγματικό, τον υπαρκτό πλησίον μου, που πρέπει να αγαπώ σαν τον εαυτό μου, για να πραγματοποιηθεί «εις σάρκα μίαν», η ενότητα, ο γάμος, η συζυγία, η συμβίωση. Για να καταξιωθεί ο αληθινός εαυτός μου, η ίδια μου η φύση, που είναι κοινωνική, ή αν θέλετε ερωτική, φορέας και μάρτυρας της αγαπητικής κοινωνίας και ενώσεως. Ο χριστιανικός γάμος είναι μυστήριο της μεταμορφώσεως της ανθρώπινης υπάρξεως και της επεκτάσεως της ανθρώπινης προσωπικότητας, της προσωπικής κοινωνίας και ολοκληρώσεως του ανθρώπου, του άνδρα και της γυναίκας, του άνδρα στη γυναίκα και της γυναίκας στον άνδρα, σε μια ελεύθερη αφοσίωση και αφομοίωση, προσφορά και ευθύνη, που φανερώνει και καθιστά τον άνδρα και τη γυναίκα συμβίους και συζύγους. Μόνο στο επίπεδο της αγάπης ο γάμος είναι χαρά, και δεν είναι τυχαίο πως ο Χριστός με το πρώτο του θαύμα στον γάμο εν Κανά, επισκέπτεται και συμμετέχει και στηρίζει τη χαρά των ανθρώπων, γιατί όποιος αγαπά τους ανθρώπους, αγαπά και τη χαρά τους. Χωρίς χαρά δεν μπορείς να ζήσεις αλλά και χωρίς αγάπη δεν μπορείς να χαίρεσαι.

Η αστική νοοτροπία για το γάμο ή η κακώς εννοούμενη αξιοπρέπεια και προσωπικότητα μετέβαλε τους συμβίους – συζύγους σε κυρίους, τους έριξε στον ατέλειωτο αγώνα όχι της αλληλοπεριχωρήσεως και αλληλοσυμπληρώσεως, αλλά της ανεξαρτητοποιήσεως και της κυριαρχίας του ενός πάνω στον άλλο. Όλη αυτή η παρέκκλιση τους αιχμαλώτισε στην αμοιβαία καχυποψία, στην πλήξη μιας άχαρης και ανεόρταστης ζωής, ή στην τυπική και αγχώδη διεκπεραίωση των υποχρεώσεών τους, στην καθημερινά διευρυνόμενη αντίθεση και αλληλοαπομόνωσή τους. Το σημαντικό δεν είναι να ζούμε στο ίδιο σπίτι, κάτω από το ίδιο νομικό ή κοινωνικό καθεστώς, αλλά το πώς θα περπατήσουμε στην εν Χριστώ καινότητα και κοινότητα ζωής, που τον επίπονο δρόμο της μας ανοίγει και μας κάνει δυνατό μόνο η αγάπη. Ο γάμος είναι το κλειδί που ανοίγει την πόρτα προς την αγιότητα και την τέλεια αγάπη, ή προς την αγιότητα μέσα στην τέλεια αγάπη. Και να πως η ορθόδοξη άσκηση εικονίζει την τέλεια αγάπη: «Ει δυνατόν ην μοι ευροίν κελεφόν (λεπρό), και δούναι αυτώ το εμόν σώμα και λαβείν το αυτού, ηδέως είχον. αύτη γαρ εστίν η τελεία αγάπη» (αββάς Αγάθων)

πρωτ. Μιχαήλ Καρδαμάκης

Πηγή: Ιερός Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου Κλεισσούς Ορεστιάδος

Υ/γ. Σ.Α.π.