Έσχατος εχθρός του ανθρώπου

«Έσχατος εχθρός καταργείται ο θάνατος», διακηρύττει ο απόστολος Παύλος. «Έσχατος εχθρός καταργείται ο θάνατος», μας υπενθυμίζει με τρομερή ενάργεια και ψυχική ένταση ο π. Αλέξανδρος Σμέμαν. Κι ίσως εδώ έγκειται η μεγάλη αξία του έργου του: στο ότι έφερε στο παρόν τη χαρά, την ελπίδα, το φως και την καθαρότητα της πλέριας αγάπης του Ευαγγελίου. Μπροστά σ' αυτήν τη χαρά και την ελπίδα του Χριστού, που τόσο ουσιαστικά ο π. Σμέμαν παροντοποίησε με το δικό του τρόπο και κήρυξε με τα βιβλία του «έως εσχάτου της γης», ο θάνατος είναι ο έσχατος εχθρός που καταργείται, που νικιέται κατά κράτος, που καταπίεται «εις νίκος» και καταπνίγεται από το ξεχείλισμα της ανόθευτης χαράς.

Με λόγο απλό, άμεσο και ζωντανό, ο μεγάλος αυτός θεολόγος της Ορθόδοξης Εκκλησίας επιχειρεί να αφυπνίσει αλλοτριωμένες «θρησκευτικές» συνειδήσεις, τονίζοντας με έμφαση πως ο θάνατος δεν είναι ο «φίλος» που μας εισάγει στον χώρο της ψυχικής αθανασίας, αλλά ο εχθρός που κατανικήθηκε με την Ανάσταση του Χριστού και θα καταργηθεί ολοκληρωτικά με τη μέλλουσα ανάσταση των σωμάτων. Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου στιγματίζεται μια αντίληψη που ανεπίγνωστα κυριαρχεί στις συνειδήσεις πολλών χριστιανών. Η αντίληψη πως ο θάνατος είναι η απελευθέρωση της ψυχής από τον κόσμο της οδύνης και η έξοδός της προς τον κόσμο της αθανασίας. Όμως μια τέτοια αντίληψη παραθεωρεί το γεγονός της ενσάρκωσης και στην ουσία υποτιμά τον ίδιο τον Σωτήρα Χριστό, ο οποίος σαρκώθηκε για να μας προετοιμάσει όχι για έναν «άλλο» μεταθανάτιο κόσμο, αλλά για να εξαγιάσει αυτόν ακριβώς εδώ τον κόσμο, εγκαινιάζοντας τη Βασιλεία του Θεού.

Ο Χριστιανισμός υπερβαίνει την εξάρτηση του ανθρώπου από τον κόσμο με τη μετατροπή του ίδιου του κόσμου σε ζωή. Και ζωή σημαίνει μετοχή Θεού. Αν ο κόσμος παύει να μεταστοιχειώνεται σε κάτι, αν η ζωή παύει να μεταμορφώνεται σε κοινωνία με το Απόλυτο Νόημα, την Απόλυτη Ομορφιά, την Απόλυτη Καλοσύνη, τότε αυτός ο κόσμος δεν χάνει μόνο το νόημά του, αλλά μετατρέπεται σε θάνατο.

Θέλοντας ο άνθρωπος να παρηγορηθεί, έπλασε το όνειρο ενός «άλλου» κόσμου, απαλλαγμένου από τον θάνατο. Και στον βωμό αυτού του ονείρου θυσίασε αυτόν εδώ τον κόσμο παραδίδοντάς τον αμαχητί στον θάνατο. Μόνο με την ολοκληρωτική μας επιστροφή στη χριστιανική κατανόηση του θανάτου, θα κατορθώσουμε ν' ακούσουμε και πάλι τη χριστιανική διακήρυξη του θανάτου εν τη Αναστάσει.

Σύμφωνα με το Ευαγγέλιο, όταν έρχεται το τέλος, ο Χριστός παραμένει μόνος επάνω στον Σταυρό. Κι ακόμα, προβλέποντας όσα πρόκειται να ακολουθήσουν, λέει: «εἰ ἐμὲ ἐδίωξαν, καὶ ὑμᾶς διώξουσιν» (Ιωάν. ιε' 20), «ἐν τῷ κόσμῳ θλῖψιν ἔξετε» (Ιωάν. ιστ' 33). Η αποστολή με την οποία μας επιφορτίζει, η αξίωση που έχει από μας είναι μόνο μια. Να σηκώσουμε και να κουβαλήσουμε τον Σταυρό μας καθώς γνωρίζουμε τι συνεπάγεται αυτός ο Σταυρός. 

Η Εκκλησία μάς καλεί να ακολουθήσουμε σιωπηλά και επίμονα κάθε βήμα του Χριστού προς το πάθος, τη σταύρωση και τον θάνατο. Ας ακολουθήσουμε λοιπόν τα βήματα του Χριστού, καθώς σηκώνει τον Σταυρό του στον δρόμο προς τον Γολγοθά. Κι ίσως έτσι μας αποκαλυφθεί για μια ακόμα φορά κάτι αιώνιο και σημαντικό για τις ψυχές μας.

Φ. + Γ. Σ.

Πηγή: περιοδικό Καθ' οδόν, τεύχ. 36, 2012, έκδ. Ιεράς Μητροπόλεως Λεμεσού, σ. 18.