Άγιος Θεράπων: Ετοίμως μεληδόν κατατμηθήναι!

Ο ΑΓΙΟΣ ΘΕΡΑΠΩΝ, Ο ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΥΠΡΟΥ, Ο ΑΝΑΡΓΥΡΟΣ ΚΑΙ ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΟΣ


Η αγιότητα είναι ένα από τα βασικά ιδιώματα τα οποία αποδίδει η Αγία Γραφή στον Θεό. Ο Θεός και είναι και λέγεται άγιος και απαιτεί την αγιότητα από μας τους ανθρώπους, «άγιοι έσεσθε, ότι άγιος ειμί εγώ Κύριος ο Θεός υμών» (Λευιτ. ια', 44) είναι η προτροπή του. Σκοπός του Χριστιανού είναι η αγιότητα, η κατάκτηση της Βασιλείας των Ουρανών, η επιστροφή του στον Παράδεισο. Για τον λόγο αυτό ο άνθρωπος καταβάλλει προσπάθειες, αγωνίζεται στη ζωή έτσι ώστε ν' αποφεύγει «την παρά φύσιν κίνησιν της ψυχής», όπως έλεγε ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής, δηλαδή την αμαρτία, και να επιδιώκει να ζει «κατά φύσιν», να στρέφεται δηλαδή συνεχώς προς τον Θεό. Κανένας δεν γεννιέται άγιος, με τον αγώνα φτάνει κανείς στην αγιότητα βοηθούμενος από τα μέσα της Χάριτος, τα Μυστήρια της Εκκλησίας. Την αγιότητα πέτυχαν σοφοί ποιμένες και φιλάνθρωποι επίσκοποι, ηρωικοί νέοι και σεμνές παρθένες, όσιοι και ασκητές, φλογεροί ιεραπόστολοι και εθνομάρτυρες, ενάρετοι οικογενειάρχες. Όλες οι εποχές έχουν να παρουσιάσουν αγίους, γιατί πάντα υπήρχαν οι φίλοι του Θεού. Ανάμεσα στους φίλους του Θεού, τους αγίους, εξέχουσα θέση κατέχει και ο Άγιος Θεράπων ο Επίσκοπος Κύπρου, ο ανάργυρος και θαυματουργός ιερομάρτυς.

Για τον Άγιο Θεράποντα, όπως γράφει ο Μέγας Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας, «είναι άγνωστον πόθεν κατήγετο, εκ ποίων γονέων εγεννήθη και κατά ποίους χρόνους ωμολόγησε τον Χριστόν», παρ' όλ' αυτά, όμως, η παράδοση μας έχει διασώσει τα εξής στοιχεία:

Ο Άγιος θεοφόρος Ιεράρχης μας καταγόταν από τα ευλογημένα μέρη της Ανατολής από ευσεβείς γονείς, «εξ ευγενών και ευσεβών γεννητόρων». Από τη νηπιακή του ηλικία οι γονείς του, έσπειραν στον μικρό Θεράποντα τον σπόρο του Θεού. Κι ο σπόρος αυτός φύτρωσε κι έκαμε ρίζες βαθιές, τόσο βαθιές, που οι διώκτες του δεν μπόρεσαν να του τον ξεριζώσουν αργότερα. Όταν μεγάλωσε, ρίχτηκε στη μελέτη των Θείων Γραφών και εκεί προσπαθούσε να ξεδιψάσει. Ο 83ος ψαλμός του Δαβίδ: «Ως αγαπητά τα σκηνώματα σου, Κύριε των δυνάμεων... ότι κρείσσων ημέρα μία εν ταις αυλαίς σου υπέρ χιλιάδας, εξελεξάμην παραρριπτείσθαι εν τω οίκω του θεού μου μάλλον ή οικείν με εν σκηνώμασιν αμαρτωλών» βρίσκει στο Θεράποντα την πλήρη εφαρμογή του, γιατί από πολύ μικρός ο Θεράπων «ταις ιεραίς Έκκλησίαις εσχόλαζε». Με τη μελέτη της Αγίας Γραφής και με τα μέσα της Χάριτος, που του παρείχε η συχνή του επαφή με την Εκκλησία, μεγάλωνε μέσα του ο θείος έρως, ενώ παράλληλα σκληραγωγούσε το κορμί του με νηστεία, αγρυπνία και εγκράτεια. Βασική του επιδίωξη και πόθος του διακαής ήταν να αρέσει στο Θεό, να μην ντροπιάσει ποτέ τη Χριστιανική του ιδιότητα και να κηρύττει ανά πάσα στιγμή τον Λόγο του Θεού. Το «πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τα έθνη» (Ματθ. κη' 19) γνώριζε πολύ καλά πως δεν απευθυνόταν μονάχα στους Αποστόλους, αλλά σε κάθε βαπτισμένο Χριστιανό, γι' αυτό αναδεικνύεται «ένθερμος κήρυξ του Χριστού». Το στόμα του, αστείρευτος ποταμός της Χριστιανικής Αλήθειας, και η ζωή του, ζωή αγγελική! Ένα ζωντανό Ευαγγέλιο κήρυττε ασταμάτητα το Ευαγγέλιο του Χριστού!

Ο λαός βλέποντας πως ο Θεράπων κοσμείται με τον Αποστολικό ζήλο τον εξέλεξε επίσκοπο Σάρδεων(;) της Μικράς Ασίας, αντίθετα προς τη θέληση του «καίπερ μη βουλόμενος». Η λυχνία είχε τεθεί στο λυχνοστάτη και το φως του Χριστού σκορπίστηκε σ' όλη την επισκοπή του. Το φως φωτίζει, θερμαίνει και απολυμαίνει και ο Θεράπων φώτισε τους «εν σκότει καθήμενους», θέρμανε τους αδιάφορους και χλιαρούς και απολύμανε την επισκοπή του από τους Εικονομάχους της εποχής του, «εικονομάχων ήλεγξε την απόνοιαν» και «πολλούς δε από και διαφόρων αιρέσεων, εις την αληθή και ορθόδοξον πίστιν καθοδήγησε». Γνώριζε ο επίσκοπος Θεράπων τον επίλογο της Καθολικής επιστολής του Ιακώβου κεφ. ε' στ. 19-20 «αδελφοί, εάν τις εν υμίν πλανηθή από της αληθείας, και επιστρέψη τις αυτόν, γινωσκέτω ότι ο επιστρέψας αμαρτωλόν εκ πλάνης οδού αυτού σώσει ψυχήν εκ θανάτου και καλύψει πλήθος αμαρτιών» και γι' αυτό κύριο μέλημα του είχε την επιστροφή των αμαρτωλών και των πλανεμένων, στον δρόμο του Χριστού και της Εκκλησίας Του, ως τη στιγμή που μανιασμένοι οι πολέμιοι των αγίων εικόνων, οι εικονομάχοι των Σάρδεων, σαν δαιμονισμένοι, όρμησαν κατά του επισκόπου Θεράποντος και με τα νύχια τους, σαν αρπακτικά πτηνά, του καταξέσκισαν τις σάρκες. Ο Άγιος, με καταματωμένο το πρόσωπο και το σώμα, έλεγε στους δήμιους «αδελφούς»: «υπέρ της του Χριστού και Θεού μου αγίας Εικόνος, ετοίμως έχω μεληδόν κατατμηθήναι» δηλαδή για την εικόνα του Χριστού και Θεού μου, είμαι έτοιμος κομμάτια να γίνω! Θύμωσαν περισσότερο οι Εικονομάχοι κι αφού τον έδεσαν χειροπόδαρα τον έκλεισαν στη φυλακή. Τη νύχτα Άγγελος Κυρίου έλυσε τις αλυσίδες και το πρωί απόρησαν, όταν είδαν τον Άγιο ελεύθερο και χαρούμενο. Και πάλι, όμως, δεν άλλαζαν γνώμη κι έπεσαν επάνω του για να τον σκοτώσουν τούτη τη φορά. Τότε «αστραπής εξ ουρανού κατελθούσης, μετά φρικώδους βροντής, ημιξήρους αυτούς απειργάσατο», δηλαδή, αμέσως σκοτείνιασε ο ουρανός και ξέσπασε σε φοβερές αστραπές και βροντές και οι πολέμιοι του προς στιγμή έμειναν σαν αναίσθητοι, κι έτσι μπόρεσε ο Άγιος να απομακρυνθεί από τις Σάρδεις. Άρχισε, λοιπόν, να περπατά από τόπο σε τόπο και να διδάσκει στον λαό του Θεού τον Λόγο του Ευαγγελίου, ώσπου έφθασε στα Ιεροσόλυμα. 

Ήταν επιθυμία του να προσκυνήσει τον Πανάγιο Τάφο του Χριστού καθώς και τα άλλα ιερά προσκυνήματα. Στους τόπους αυτούς τους Ιερούς έκαμε ο Άγιος πλήθος θαύματα κι ο κόσμος, ενώ ακόμα ζούσε, τον είχε χαρακτηρίσει ως θαυματουργό. Ανάμεσα στα πολλά θαύματα που έκαμε εκεί, το μεγαλύτερο ήταν το εξής: Στα Ιεροσόλυμα μια μέρα ο Άγιος συνάντησε μία Εβραία που έκλαιγε γοερά καθώς πήγαινε να ενταφιάσει το νεκρό γιο της. Μόλις την είδε ο Άγιος τη λυπήθηκε «εσπλαγχνίσθη επ' αύτη» και όπως ο Ιησούς στη Ναίν «προσελθών ήψατο της σορού» (Λουκ. ζ' 14) λέγοντας: «Σήκω, παιδί μου, σου δίνω αυτήν την εντολή εξ ονόματος του Ιησού Χριστού, τον οποίο σταύρωσαν επί Ποντίου Πιλάτου οι άνομοι Εβραίοι». Έτσι και έγινε. Ζωή απέκτησε το νεκρό σώμα! Μάνα και γυιος σφιχταγκαλιάζονται! Ο Άγιος απομακρύνεται. Ξωπίσω του τρέχει η Εβραία μάνα, πίσω της κι ο γυιος και οι δυο πέφτουν στα πόδια του Αγίου ζητώντας να βαπτισθούν Χριστιανοί, πράγμα που έκανε στη συνέχεια ο Άγιος.

Βλέποντας ο Άγιος ότι δοξάζεται από τον λαό, μπήκε σ' ένα καράβι, που έφευγε για την Κύπρο κι εκεί ξεμπαρκάρει. Η φήμη όμως του προσώπου του είχε φθάσει στη μεγαλόνησο πριν από κείνον. Κόσμος πολύς είχε μαζευτεί στο λιμάνι και τον περίμενε. Όταν βγήκε ο Άγιος απ' το καράβι, άλλος έτρεχε να του φιλήσει τα χέρια, άλλος ν' ακουμπήσει το θαυματουργό επίσκοπο κι άλλος για να τον δει και να τον ακούσει. Όλοι, όμως, μαζί τον παρακάλεσαν να μείνει στο νησί τους και τον τοποθέτησαν «επίσκοπο επαρχίας βρεχομένης υπό της θαλάσσης». Ο Άγιος Θεράπων ως επίσκοπος Κύπρου, πλέον, ρίζωσε εκεί κι αναδείχθηκε διδάσκαλος της Ορθοδοξίας, πράος και ελεήμων, πατέρας των ορφανών, υπερασπιστής των χηρών, οδηγός των πλανεμένων, παρηγοριά των θλιμμένων και ιατρός των ασθενούντων. Ήταν ο ανάργυρος γιατρός, της Κύπρου. Όλοι δόξαζαν τον Θεό για τον Άγιο Επίσκοπο που τους έστειλε!

Ο διάβολος, βλέποντας τη δράση και τις πνευματικές επιτυχίες του Αγίου, ζητούσε τρόπο να τον εξοντώσει. Πράγμα δύσκολο, γιατί ο Άγιος Θεράπων είχε κερδίσει τις καρδιές των Κυπρίων, ακόμα και οι αιρετικοί της εποχής υποκλίνονταν μπροστά στη μορφή του.

Ώσπου μεγάλη συμφορά βρήκε τους Κυπρίους. Άραβες με αρχηγό τον Αβουβεκήρ το 632 μ.Χ. κάνουν επιδρομή κατά της μεγαλονήσου: Εκκλησίες και μοναστήρια κατέστρεψαν, χιλιάδες χριστιανούς έσφαξαν και τον Άγιο Θεράποντα τον Επίσκοπο Κύπρου, τον ανάργυρο και θαυματουργό τον κατέσφαξαν πάνω στην Αγία Τράπεζα την ώρα που λειτουργούσε!

Το ιερό λείψανο του οι Χριστιανοί το εκήδευσαν έτσι όπως έπρεπε και το 690 μ.Χ., μόλις πληροφορήθηκαν νέα επιδρομή των Αράβων, το μετέφεραν στην Κωνσταντινούπολη. Ως σήμερα εντός των τειχών της Πόλης, υπάρχει ένα μικρό εκκλησάκι-προσκύνημα με άγιασμα του Αγίου Θεράποντος, στο οποίο καταφεύγουν δυο φορές την εβδομάδα Δευτέρα και Παρασκευή για να ζητήσουν τη θεραπεία από διάφορες ασθένειες ή για να ανάψουν ταπεινά το κερί τους και οι λιγοστοί εναπομείναντες Έλληνες της Πόλης και οι Τούρκοι της περιοχής! Άγια λείψανα του Αγίου Θεράποντος φυλάσσονται στην Κοινοβιακή Ιερά Μονή Ζωγράφου του Αγίου Όρους και στην Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου του Χοζεβίτου στην Παλαιστίνη.

Ναοί αφιερωμένοι στον Άγιο υπάρχουν και στην Αθήνα (Ζωγράφου), στη Θεσ/νίκη (Κάτω Τούμπα), στη Μεσσηνία, στην Κρήτη, στις Σέρρες και στην Κύπρο. Συγκεκριμένα ο Άγιος κατεξοχήν τιμάται στο ομώνυμο χωριό της Λεμεσού, Άγιο Θεράποντα, και στο τουρκοκρατούμενο τώρα χωριό Αγκαστίνα της επαρχίας Αμμοχώστου. Η μνήμη του Αγίου μας γιορτάζεται στις 14 Μαΐου.

Θα πρέπει να σημειώσουμε πως στο εορτολόγιο της Εκκλησίας μας αναφέρονται άλλοι τέσσερις μάλλον, άγιοι με το όνομα Θεράπων. Ο ένας γιορτάζει στις 27 Μαΐου και, όπως μας πληροφορεί στο «Συναξάριόν» του ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, ήταν ιερεύς. Μια παράδοση λέει πως μαρτύρησε στην Άγκυρα κοντά στον ποταμό Αστελή. Τον άπλωσαν καταγής και του καταξέσκισαν το σώμα! Οι άλλοι δύο ήταν ασκητές από την Παλαιστίνη και ασκήτευσαν στην Κύπρο, όπως παραδέχεται ο μεσαιωνικός χρονογράφος της Κύπρου Λεόντιος Μαχαιράς. Και ο τέταρτος ήταν και αυτός ασκητής και ασκήτεψε στο χωριό Λυθροδόντας της επαρχίας Λευκωσίας της Κύπρου. Η μνήμη του τελευταίου τελείται στις 30 Οκτωβρίου.

Πηγή: πρωτοπρ. Αθανασίου Γιουσμά, Ο Άγιος Θεράποντας: Ο Ναός του στη Μυτιλήνη και η ακολουθία του, Μυτιλήνη 1993, β΄ έκδοση
Αποδελτίωση: Ζωηφόρος